Xung đột Israel-Palestine: Lịch sử đầy tranh cãi
Mục lục:
- Giới thiệu
- Lịch sử ban đầu của xung đột Israel-Palestine
- Cuộc chiến Ả Rập-Israel năm 1948
- Cuộc chiến Ả Rập-Israel năm 1967
- Intifada đầu tiên và Hiệp định Oslo
- Intifada thứ hai
- Xung đột giữa Israel và Hamas
- Địa hình hiện tại của xung đột Israel-Palestine
1. Giới thiệu
Xung đột Israel-Palestine được biết đến là xung đột kéo dài giữa Israel, quốc gia duy nhất trên thế giới được xác định là một quốc gia Do Thái, và Palestine, vùng lãnh thổ của dân tộc Ả Rập, mà họ bắt nguồn từ đất đai do Israel kiểm soát. Tình hình căng thẳng giữa Israel và Palestine đã ngày càng trở nên tồi tệ trong những năm qua, leo thang với nhiều xung đột bạo lực giữa hai bên.
2. Lịch sử ban đầu của xung đột Israel-Palestine
Vào thế kỷ 17 trước Công nguyên, sau lời kêu gọi của ông Trời, ba tổ phụ của dân tộc Do Thái là Abraham, Isaac và Jacob đã định cư ở Kanaan, một vùng đất tương đương với Israel ngày nay, khu vực bờ Tây và dải Gaza, một phần của Lebanon, Syria và Jordan. Theo sau đó, khu vực này được gọi là Đất Israel, Đất Hứa hoặc Đất Thánh.
Vào năm 1000 trước Công nguyên, vua Saul đã thành lập chế độ quân chủ Do Thái, sau đó được cai trị bởi vua David, người đã xây dựng thành phố Jerusalem trở thành thủ đô của vương quốc mình, và con trai của ông - vua Solomon - đã xây dựng Đền thứ nhất tại Jerusalem. Sau cái chết của vua Solomon, quần đảo đại tể đã được chia thành Vương quốc Israel ở phía bắc, có thủ đô là Samaria, và Vương quốc Judah ở phía nam, với thủ đô là Jerusalem. Vùng đất này trở thành quê hương của đa số người Do Thái, nhưng sau đó phải chịu nhiều lần xâm chiếm của các nhóm khác nhau, dẫn đến sự giảm sút đáng kể của dân số Do Thái trên cả vùng đất này. Một trong những cuộc xâm lược này được tiến hành bởi Đế quốc La Mã, người đã đặt tên Palestine cho Judah, với ý định phá vỡ mối liên kết của người Do Thái với Đất Israel.
Trong thời gian này, Kitô giáo, ban đầu là một phái của người Do Thái, cuối cùng trở thành một tôn giáo thống trị, với Jerusalem trở thành thành phố thánh đối với ba tôn giáo đa thần giáo - Do Thái giáo, Kitô giáo và Hồi giáo. Sau khi những người Kitô giáo ở Jerusalem bị Trương Dực Turk - một đế quốc Trung Á với tham vọng mở rộng lãnh thổ - bạo lực, người Kitô giáo ở châu Âu đã phát động hàng loạt cuộc Thập tự chinh để tái chiếm thủ đô thánh từ tay người Hồi giáo. Trong thời gian này, nhiều người Do Thái đã bị giết chết, những người khác đã thực hiện hành hương khắp nơi, chủ yếu ở phía Tây châu Âu.
Từ thế kỷ 16 đến Thế chiến I, đất thánh cùng với phần lớn Trung Đông đã được cai trị bởi Đế quốc Ottoman, một siêu cường Hồi giáo. Vùng đất được gọi là Palestine không chính thức, trong khi đó ở châu Âu, ngày càng có nhiều người Do Thái tham gia vào một phong trào mang tên Zionism, nhằm tạo ra một quốc gia dân tộc Do Thái ở quê hương cổ xưa của họ. Do đó, trong thập kỷ đầu của thế kỷ 20, hàng chục nghìn người Do Thái di cư từ châu Âu trở về khu vực này.
Sau Thế chiến I, Liên Hợp Quốc đề xuất một kế hoạch chia Palestine thành hai quốc gia độc lập: một quốc gia Do Thái và một quốc gia Ả Rập, với thành phố Jerusalem trở thành một khu vực quốc tế đặc biệt. Tuy nhiên, kế hoạch này, trong đó người Do Thái chỉ chiếm 56,5% diện tích đất, đã bị Ả Rập từ chối. Họ bắt đầu thành lập quân đội tình nguyện khắp Palestine.
Chưa đến một năm sau đó, khi Anh hoàn thành việc rút lui khỏi Palestine, Israel tuyên bố độc lập, đánh dấu một chương mới đẫm máu trong cuộc đấu tranh giữa người Do Thái và người Palestine.
3. Cuộc chiến Ả Rập-Israel năm 1948
Ngay sau khi Israel tuyên bố độc lập, một cuộc chiến giữa các quốc gia Ả Rập và người Do Thái nổ ra, được biết đến với tên gọi ngày 1948 là cuộc chiến Ả Rập-Israel. Cuộc chiến này được tham gia bởi năm quốc gia Ả Rập mới giành độc lập, bao gồm Ai Cập, Jordan, Iraq, Syria và Lebanon, thuộc Liên đoàn các quốc gia Ả Rập, nhằm xây dựng một Palestine Ả Rập thống nhất. Tuy nhiên, sau đó một năm, hai bên đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn, và kết quả là hơn hai phần ba của Palestine lịch sử, bao gồm phần lớn Jerusalem, thuộc về Israel, trong khi Jordan chiếm đóng Jerusalem đông và vùng đất được gọi là West Bank, và Ai Cập chiếm đóng dải Gaza. Kết quả là hơn 750.000 người Palestine đã bị trục xuất khỏi đất đai mà họ sống trong thế kỷ.
4. Cuộc chiến Ả Rập-Israel năm 1967
Năm 1967, sau một giai đoạn ngoại giao căng thẳng và các cuộc ẩu đả nhỏ nhưng gay gắt giữa Israel và các quốc gia Arab láng giềng như Jordan, Syria và Ai Cập, cuộc chiến ngắn ngủi kéo dài 6 ngày đã kết thúc với sự chiến thắng của Israel, khiến Israel kiểm soát Golan từ Syria, West Bank và East Jerusalem từ Jordan, và dải Gaza và bán đảo Sinai từ Ai Cập. Sau chiến tranh, đa số người Palestine tị nạn và hậu duệ của họ không được phép trở về nhà mà phải sống ở Gaza, West Bank, Jordan, Syria và Lebanon.
5. Intifada đầu tiên và Hiệp định Oslo
Việc ngày càng có nhiều người Israel định cư tại các lãnh thổ Palestine ở West Bank và Gaza đã làm nổi lên PLO (Tổ chức Giải phóng Palestine), được thành lập lần đầu tiên tại Cairo, Ai Cập năm 1964, nhằm tạo ra một Palestine giải phóng trong lòng Israel. PLO đã tiến hành các cuộc tấn công vào Israel từ căn cứ của mình tại Jordan, và sau đó buộc phải di chuyển từ Jordan sang Lebanon để thực hiện các hành động khủng bố chống lại Israel. Cuộc chiến tiếp diễn suốt nhiều năm, bao gồm cuộc xâm lược của Israel vào Lebanon nhằm đuổi PLO khỏi Beirut. Cuối cùng, PLO đã đồng ý chia sẻ đất đai giữa Palestine và Israel, nhưng vẫn có ngày càng nhiều người Do Thái di cư vào lãnh thổ Palestine do Israel chiếm đóng.
Vào năm 1987, một cuộc nổi dậy Palestin bạo lực đã bùng phát, bắt đầu từ trại tị nạn Jabilaya sau khi một xe của lực lượng Phòng vệ Israel va chạm với hai xe bán tổ chức của dân thường Palestine, giết chết bốn người. Đây được gọi là Intifada đầu tiên, cuộc xung đột đẫm máu này đã gây ra hàng trăm người chết và kích hoạt quá trình hòa bình, với việc ký kết Hiệp định Oslo giữa Israel và PLO. Hiệp định Oslo I được ký kết tại Washington DC, và Hiệp định Oslo II được ký kết tại Taba, Ai Cập. Theo Hiệp định Oslo, West Bank được chia thành ba khu vực: Khu vực A thuộc quyền kiểm soát độc lập của người Palestine, Khu vực B thuộc kiểm soát chung của người Palestine và Israel, và Khu vực C hoàn toàn do Israel kiểm soát.
6. Intifada thứ hai
Mặc dù các cuộc đàm phán hòa bình tiếp tục vào năm 2000, người Israel và người Palestine không thể đạt được thỏa thuận về các vấn đề như tình trạng của Jerusalem, quyền của người tị nạn và sự gia tăng của việc định cư người Do Thái trên lãnh thổ Palestine. Ariel Sharon, một người Do Thái Israel sau này trở thành Thủ tướng Israel, đã thăm Đền Cái, nơi có ngôi đền Al-Aqsa, ở Jerusalem và hành động này bị các người Palestine coi là sự xúc phạm. Các cuộc biểu tình bạo lực trong kỷ nguyên thứ hai đã bùng phát. Cuộc kháng chiến kết thúc với sự rút lui của Israel khỏi Gaza, nhưng vẫn tiếp tục định cư ở West Bank.
7. Xung đột giữa Israel và Hamas
Hamas là một nhóm phiến quân Hồi giáo Sunni, nhằm tiêu diệt nhà nước Israel và tạo ra một quốc gia Hồi giáo. Sau xung đột vũ trang giữa Hamas và Fatah, người quản lý PLO, Hamas tách khỏi chính quyền Palestine và nắm quyền lực tại Gaza. Israel đã đặt vùng Gaza dưới sự kiểm soát chặt chẽ, dẫn đến một số cuộc chiến đẫm máu giữa hai nhóm tại Dải Gaza, bao gồm cuộc chiến Cast Lead, cuộc chiến Pillar of Defense và cuộc chiến Protective Edge vào năm 2014. Hamas và Fatah đã đạt thỏa thuận hòa bình để hình thành một chính phủ đoàn kết quốc gia vào năm 2018. Vào năm 2021, Đại sứ quán Mỹ đã được chuyển từ Tel Aviv đến Jerusalem, điều được người Palestine xem là một tín hiệu ủng hộ Jerusalem được công nhận là thủ đô của Israel.
8. Địa hình hiện tại của xung đột Israel-Palestine
Xung đột giữa Israel và Palestine được tái xảy ra sau một loạt các sự kiện thù địch tại Đông Jerusalem, dẫn đến một số hành động bạo lực cho đến khi một thỏa thuận ngừng bắn do Ai Cập, Qatar và Liên Hợp Quốc môi giới có hiệu lực vào ngày 21 tháng 5. Mặc dù có vẻ yên bình hiện tại, xung đột về vấn đề lãnh thổ phức tạp và kéo dài giữa hai quốc gia là một quả bom đang chờ đợi thời điểm phát nổ bất cứ lúc nào.
Cảm ơn đã xem. Nếu bạn thấy thông tin này hữu ích, hãy bấm nút Like và chia sẻ với bạn bè của bạn. Đừng quên đăng ký kênh của chúng tôi để xem thêm nhiều video về lịch sử.
AI SEO Assistant
WHY YOU SHOULD CHOOSE Proseoai
