Almanca'nın Garip Harfi: ß

İçindekiler

1. Strange German Letter: Eszett
2. Eszett: Adı ve Kullanımı
3. Eszett ve İki S Harfi Arasındaki Fark
4. Eszett Kullanımı: Neden ve Nasıl?
5. Eszett'in Harf Dizileriyle İlişkisi
6. Eszett'in Tarihçesi ve Ortaya Çıkışı
7. Eszett'in Ses ve Yazım Farkları
8. Eszett'in Tipografi ve Baskı Hataları
9. Eszett Kullanımı ve Yazım Kuralları
10. Eszett Hakkında İlginç Bilgiler

🇹🇷 Eszett: Almanya'nın Garip Harfi

Alman dilinde hatta yerli konuşmacılar için bile sorun yaratan tuhaf bir harften bahsediyoruz. İsmiyle başlayalım: bazı insanlar buna "scharfes S" denmesi gerektiğini söylüyor, diğerleri ise "ess-zett" denmesi gerektiğini savunuyor. Benim tercihim "ess-zett", doğru isim olarak. Bu videoyu çekerken tartışma başlatmak için değil, içerikte ona bu şekilde atıfta bulunacağım için söylüyorum. Alfabede herhangi biryerde bulamayacağınız bir harf. Belirli durumlarda çift S'nin farklı bir şekilde yazılmasını sağlayan bir harf. Sözlükte bir kelimeyi ararken içinde "ß" bulunduğunda, onu çift S gibi sıralanmış bulursunuz. Oh, ve İsviçre ve Liechtenstein'da "ß" hiç kullanılmaz, her zaman çift S kullanılır. Yani resmi olarak ona bir harf dememeliyiz, ancak tüm resmi referans eserler ona bir harf diyor, dolayısıyla resmi olarak bir harf. Peki, "ß" mi yoksa çift S mi kullanmanız gerektiğini nasıl bileceksiniz? 1996 yazım reformu bunu çok kolaylaştırdı. Kısa bir ünlüden sonra çift S yazarsınız: "Kuss". Uzun bir ünlüden sonra "ß" yazarsınız: "Fuß"; veya bir ünlü birliği (diftong) ardından, yani bir sesi birlikte oluşturan iki ünlüden sonra: "Preußen". Tek istisna, ikinci S'nin başka bir hecenin başında olduğu durumdur. O zaman çift S değil: ardışık iki tek S olur. Klavyenizde "ß" tuşu yoksa veya kullandığınız yazı tipi "ß" karakterine sahip değilse, çift S yerine yazabilirsiniz. Resmi kurallara göre, bu aslında seçenek yoksa yanlıştır, ancak Almanya'da bile herkes kurallara uymaz. Ancak hiçbir durumda B asla yazmamalısınız. "Scheibe" ve "Scheiße" arasında çok önemli bir fark vardır. Ayrıca büyük "ß" yoktur. Aslında... biraz vardır. Ve son 200 yıldır onun resmi olarak benimsenmesi için kampanyalar yapıldı, ancak şu ana kadar başarısız oldu. Dolayısıyla resmi olarak "ß" büyük harflerle yazmak isterseniz, çift S yazmanız gerekiyor. Ama bunun hakkında daha sonra daha fazla bilgi vereceğim. Soyadları bazen kendi kurallarını takip eder ve bazı yer adları da öyle. 1996'dan önce, kurallar biraz daha karmaşıktı ve "ß" daha sık kullanılıyordu. Hala kullanılan eski yazım kurallarını bazen görebilirsiniz, örneğin henüz değiştirilmemiş olan eski yol levhalarında. Ama çift S ise, neden "ess-zett" deniyor? İhtimalini anladığımız tek şey, bir ligatür olarak ortaya çıktığı. Ligatür, bir araya getirilmiş iki harften oluşan bir karakterdir. Şimdi size bunu tanıtayım. Bu "uzun S" olarak adlandırılır ve aslında küçük harf S'in orijinal formudur. Sorun, bunun F'ye çok benzemesidir ve bu bazen sorunlara yol açar. Örneğin, burada bir F olması gereken yerde bir S var. Zaman içinde, bu yenilikçi "yuvarlak S" tarafından değiştirildi. Ancak Almanca'da uzun S devam etti ve yuvarlak S ile birlikte kullanıldı. Ne zaman uzun S kullanmanız gerektiği ve ne zaman yuvarlak S kullanmanız gerektiği hakkında karmaşık kurallar vardı, ancak çoğu durumda son hece olduğunda yuvarlak S yazarsınız ve diğer durumlarda uzun S yazarsınız. Bu aslında çok faydalı olmuştur, çünkü "na-schen" ve "Näs-chen" gibi kelimeler için bir telaffuz kılavuzu olarak hizmet edebilirdi. Ancak şimdi uzun S kullanılmıyor ve tarihi yazı tipiyle çalışan modern levha yazarları çok sık hatalara düşerler. "ß"nin 13. yüzyılın sonlarında ortaya çıktığını, uzun S ve Z'nin bir ligatürü olarak, Gotik yazıda yer aldığını biliyoruz. Yaklaşık 200 yıl sonra Latin alfabesi'nde bu harfin kullanıldığı fakat uzun S ve yuvarlak S'nin bir ligatürü olarak yer aldığı, ancak ne olduğunu bilmiyoruz, tahmin ediyoruz. Görünüşe göre, o zamanlar SS ve SZ, birbirinden biraz farklı sesleri temsil ediyordu. Farkı duyabiliyor musunuz? Duymazsanız endişelenmeyin: Orta çağ Almanları da bu konuda zorluk çekiyordu ve zamanla "sz" sesinin "ss" ile aynı şekilde telaffuz edilmesine gelindi. Sonraki nesiller, "SS" ve "SZ" ne zaman yazılacağını hatırlayamadılar. Bugün bazı yazı tiplerinde "ß" bir S ve bir Z gibi görünürken, diğerlerinde iki S gibi görünüyor. Şimdi, bazı insanlar "ß" yerine "SS" yerine "SZ" kullanılması gerektiğini söylüyorlar. Tarih boyunca, kısmen haklılar ve doğru olan şudur ki, "Maßen" ve "Massen" gibi kelimeler arasında büyük bir fark vardır. 1996 yazım reformundan önce, kurallar, bu tür belirsizlikleri önlemeye yardımcı oluyorsa SZ kullanılabileceğini söylüyordu. Ancak şimdi kurallar her zaman SS kullanılması gerektiğini söylüyor. Her durumda, Almanya'da bir adrese yazı yazıyorsanız ve klavyenizde "ß" tuşu yoksa, asla hiçbir şekilde B yazmayın. Kelime "Straße", "Strabe" değil. İzlediğiniz için teşekkür ederim. Umarım videodan keyif aldınız. Eğer öyleyse, kanalım hakkında arkadaşlarınıza söylemeyi ve abone olmayı unutmayın. Yakın zamanda, işinize yarayabilecek bazı videolara bağlantılar geliyor. Ancak önce bana bir kartpostal göndermek isterseniz, işte adresim.

Highlights:

• "ß", German's strange letter, causes difficulties for learners and native speakers alike.
• The correct name for "ß" is "ess-zett", as it represents a double S under certain circumstances.
• Officially recognized as a letter, "ß" is sorted as if it were a double S in dictionaries.
• Usage of "ß" depends on the preceding vowel or diphthong in a word.
• In Switzerland and Liechtenstein, "ß" is not used, and double S is always used instead.
• The long S, a precursor of "ß", was replaced by the round S in modern German.
• The ligature "ß" originated in Gothic script and later appeared in Latin script.
• The difference between "ß" and double S is crucial in distinguishing words with different meanings.
• The capital form of "ß" is technically written as double S, although efforts have been made to adopt an official capital form.
• The spelling reform of 1996 simplified the rules for using "ß" and double S.
• It is important to never write a B as a substitute for "ß".
• Some surnames and place names follow their own spelling rules when it comes to the usage of "ß".
• Typefaces and historical typography often lead to errors in the representation of "ß".
• While some argue that "SZ" should be the alternative to "ß", the current rules prescribe the usage of double S.
• Writing an address in Germany without a "ß" key on the keyboard should never involve typing a B.
• The word "Straße" should never be misspelled as "Strabe".

FAQ

Q: What is the correct name for "ß"? A: The correct name for "ß" is "ess-zett".

Q: When do you use "ß" instead of double S? A: "ß" is used after a long vowel or a diphthong, while double S is used after a short vowel. The exception is when the second S is at the start of another syllable.

Q: Is it acceptable to use "SS" instead of "ß"? A: According to the official rules, "SS" should only be used if there is no "ß" key available or if the typeface does not include the "ß" character. However, not everyone follows this rule.

Q: Can "ß" be capitalized? A: Officially, the capital form of "ß" is written as double S. However, there have been campaigns to adopt an official capital form without success.

Q: Are there any differences in pronunciation between "SS" and "SZ"? A: Historically, "SS" and "SZ" represented slightly different sounds. However, over time, the "sz" sound came to be pronounced the same as "ss".