FLEX Sıcaklığı Nedir? Kaptan Joe Tarafından Açıklanıyor

İçindekiler

1. Giriş
2. Flex Sıcaklığı Nedir?
3. Flex Sıcaklığı Hesaplama
4. Flex Sıcaklığının Rolü
5. Flex Sıcaklığının Avantajları
6. Flex Sıcaklığının Dezavantajları
7. Flex Sıcaklığı Yasakları
8. Boeing ve Flex Sıcaklığı
9. Flex Sıcaklığı ve Yolcu Deneyimi
10. Sonuç

🛫 Flex Sıcaklığı Nedir?

Havacılık dünyasında flex sıcaklığı, uçakların kalkış performans ayarlamalarında kullanılan bir terimdir. Boeing dışındaki birçok jet motorlu uçakta kullanılır ve Boeing'de buna ''varsayılan'' veya ''derecelendirilmiş sıcaklık'' denir. Örneğimizde, CFM turbofan jet motorlu bir Airbus A320'yi ele alalım. Birçok yolcu, kalkış yapılırken pilotların her zaman tam güç uyguladığını düşünür. Ancak Airbus'ta bulunduğunuz son uçuşta, kalkıştan sonra motor sesinin biraz azaldığını, sanki güç düştüğünü fark etmişsinizdir. İşte bu, flex sıcaklığı ve tırmanma güç ayarlamasıyla ilgilidir.

📊 Flex Sıcaklığı Hesaplama

Her kalkıştan önce, bir dizi faktörü dikkate alarak kalkış hesaplamalarını yapmanız gerekmektedir. İlk ve en önemlisi, uçağın kalkış ağırlığıdır. Rampacı, hesaplamalar için ihtiyacınız olan tüm önemli rakamları gösteren bir yükleme tablosu verecektir. Bunun yanı sıra yerel ATIS'i kontrol eder ve modüle gerekli bilgileri girersiniz. Örneğimize devam edelim. Diyelim ki kalkış ağırlığımız 68 tondur ve çevresel faktörlerimiz şunlardır. Hesaplama tamamlandığında, şu verilere ulaşırsınız: V1, Vr, V2 ve flex sıcaklığı.

🚀 Flex Sıcaklığının Rolü

Flex sıcaklığı, FADEC (Full Authority Digital Engine Control - Tam Yetkili Dijital Motor Kontrol Birimi) tarafından kullanılır. Dış hava sıcaklığının belirtilen flex sıcaklığı olduğu varsayılır ve FADEC, beklenen yüksek sıcaklıklarda motor aşınmasını azaltmak için bilerek gücü azaltır. Flex limitine itiş kolu uygulandığında FADEC, %85.3'lük bir kalkış gücü ayarı verir. Ancak bilmelisiniz ki itiş kolu sütununda bir ileri açma ile TOGA uygulayarak her zaman erişilebilecek ekstra güç bulunmaktadır.

✅ Flex Sıcaklığının Avantajları

Flex sıcaklığının yüksek olması, kalkışta hızların daha yüksek olmasına neden olur çünkü uçak beklenenden daha hızlı ivmelenmez ve bu da daha fazla pist kullanımına ve reddedilen kalkış durumunda daha kısa bir durma mesafesine yol açar. Daha düşük flex sıcaklığına sahip olmanın avantajı ise, itiş uygulandığında daha fazla güç kullanılmasıdır.

❌ Flex Sıcaklığının Dezavantajları

Flex sıcaklığının yüksek olması, daha uzun kalkış süresi ve daha yüksek hızlarla daha uzun bir kalkış mesafesi anlamına gelir. Diğer yandan motor aşınması azalırken, yakıt tüketimi artar. Bununla birlikte, flex sıcaklığı değerleri bazı durumlarda kullanılamaz. Bunlar, pistin su, çamur, kar veya buz ile kontamine olduğu durumlar, yüksek rakımlarda ve yüksek dış hava sıcaklıklarında kısa piste sahip havalimanları ve kalkış sektöründe engel temizliği nedeniyle performans gereksinimleridir.

✈️ Boeing ve Flex Sıcaklığı

Boeing uçaklarında ise bazı durumlarda kalkış için planlanandan daha düşük bir güç uygulanır. Örneğin, derecelendirilmiş güç %75 ve tırmanma gücü %85 ise, ilk güç azaltma noktasında %10'luk bir güç artışını hissedebilirsiniz. Bu durumda, güç azaltılan irtifa noktasına kadar, hatta ilk tırmanış sonrasına kadar sürebilir.

🎧 Flex Sıcaklığı ve Yolcu Deneyimi

Flex sıcaklığının hangi değerinin seçildiğini nasıl duyabilir veya hissedebilirsiniz? En iyi örnek, Lanzarote Havalimanı'nda gerçekleşir. Uçak, çok kısa bir pistte maksimum kalkış ağırlığına yakın bir durumdadır ve en kısa sürede hızlanabilmek için çok fazla güce ihtiyaç duyar. Motor sesi daha yüksek olur ve kalkış sonrasında itiş indirme irtifasına ulaşıldığında, gücün azaldığını hem duyarsınız hem de hissedersiniz. Bu durum, motor ömrünü ve yakıt ekonomisini artırmak için yapılır.

⏭️ Sonuç

Flex sıcaklığı, kalkış için kullanılan doğru dengeyi temsil eder. Pistte durma marjı ile motor ömrü ve yakıt ekonomisi arasındaki dengeyi sağlar. Flex sıcaklığı kullanımında bazı kısıtlamalar olsa da, genellikle uçuş emniyetini artırır ve daha verimli bir kalkış sağlar.